"Oberschlesien-Stellung" - historia

Oberschlesien-Stellung


W latach 30-stych Polska stanowiła coraz mniej realne zagrożenia dla budzącej się potęgi niemieckiej, to jednak brak ostatecznego uregulowania na forum międzynarodowym kwestii wspólnej granicy i podnoszone, co jakiś czas propozycje „ wojny prewencyjnej” stały się pożywką dla niemieckiej propagandy. Umiejętnie podsycana atmosfera zagrożenia (między innymi polskiego) doskonale służyła uzasadnieniu konieczności systematycznego militaryzowania kraju i rozbudowy potencjału wojskowego. Na Górnym Śląsku sytuacja zaostrza się w 1939 na skutek marcowych deklaracji rządów Anglii i Francji gwarantujących jednostronnie niepodległość Polski oraz nasilających się prowokacji niemieckich.

Takie wydaje się właściwe tło powstania niemieckich fortyfikacji na Śląsku tzw. Oberschlesischen-Stellung (pozycji Górnośląskiej) Wprawdzie fazę projektową i prace logistyczne z pewnością zapoczątkowano znacznie wcześniej, gdy zagrożenie polskie było bardziej realne. Jednakże budowa rozpoczyna się w 1939 roku, gdy wiadomym już jest (przynajmniej władzom III Rzeszy), że agresorem będą Niemcy. Wszak na odprawie 23 maja 1939 roku Hitler wyznacza pierwszą datę ataku na Polskę, co musiało być poprzedzone wcześniejszymi przygotowaniami.

Budowane fortyfikacje w wielu aspektach posiadały jedynie propagandowy charakter, gdyż w wielu przypadkach np. Stützpunkt "Rossberg", zostały wybudowane w nielogicznych lokalizacjach pod względem taktycznym, w bezpośredniej bliskości granicy polskiej. Jednak mimo tego na pozostałych punktach oporu widać odpowiednie założenia taktyczne w celu zabezpieczenia głównych dróg czy linii kolejowych, mogących być potencjalnie zagrożonych atakiem ze strony Polskiej, np. Zabrze i Zbrosławice.

Linia umocnień rozciąga się na przestrzeni ok. 40 kilometrów, poczynając od miejscowości Miedary koło Tarnowskich Gór na Pilchowicach koło Rybnika kończąc. Przed wybuchem wojny wybetonowano jedynie 26 obiektów i jeden lub dwa fundamenty. Jednakże trudno dziś ocenić czy planowano większą ilość schronów. Widać współcześnie wyraźnie, że najważniejszymi kierunkami, które były do zabezpieczenia to Zbrosławice oraz Zabrze. Zapewne z powodu bliskości Polskich garnizonów. Na pozostałych punktach oporu wzniesiono 1 - 2 schrony do czasu zaprzestania dalszej budowy.

Jedną z niewyjaśnionych jak dotąd zagadek tychże umocnień jest niezwykłe nasycenie bronią przeciwpancerną. Aż 11 z wzniesionych schronów (42%) miało być w nią wyposażonych. Biorąc pod uwagę słabość polskich sił pancernych, nacisk położony na zwalczanie tej broni wydaje się nieuzasadniony. Być może wpływ na to miały świeże analizy umocnień przejętych w Czechosłowacji? Badania terenowe wykazały jednakże inną prawidłowość, która może być wyjaśnieniem zagadki. Otóż schrony dla armaty ppanc. zostały ulokowane w pobliżu linii kolejowych. Być może to nie przed czołgami, a pociągami pancernymi miały stanowić obronę. Infrastruktura kolejowa była na Górnym Śląsku doskonale rozwinięta, a ok. 50 polskich pociągów pancernych było siłą zdolną skutecznie zagrozić niemieckim terenom. Inną, zastanawiającą cechą tychże umocnień. Ponadto jest całkowity brak obiektów biernych, tak typowych dla niemieckiej myśli technicznej.

Wszystkie schrony miały być wyposażone w zdobyczne pancerze czechosłowackie, co wymagało dokonania pewnych zmian konstrukcyjnych.

Budowę umocnień zakończono wraz z wybuchem wojny. Jedynie dwa schrony były na tyle zaawansowane, że zamontowano w nich kopuły pancerne. Innych nawet nie rozszalowano. W części obiektów jak np. w Rozbarku, schrony wykorzystano do zabezpieczenia i magazynów baterii FLAK. W tym stanie dotrwały, do 1944 gdy część z nich włączono do nowobudowanej linii b2. Szyby kopuł zamurowano, pozostawiając jedynie otwory dla peryskopów. Jedynie dwa schrony w Zbrosławicach wzięły czynny udział w walkach, osłaniając odwrót jednostek niemieckich.


Bibliografia:

J. Sadowski, Punkt oporu "Zbrosławice", [w:] "Forteca" nr:10, s. 45.
J. Sadowski, W. Sykosz, Fortyfikacje punktu oporu Zbrosławice 1939 - 1945. Historia, przewodnik, Infort 2003.

 
Design - d4u.pl