Pozycja polowa "Tarnowskie Góry"



Pozycja obronna powstała dla osłonięcia garnizonu 11 pułku piechoty oraz 3 pułku ułanów stacjonujących właśnie w Tarnowskich Górach. Jaki ostatecznie kształt miała przyjąć nie jest wiadome. Linia osłania miasto od zachodu i zmierza w kierunku Radzionkowa na południowym wschodzie. Powstały tu jedynie 4 polowe schrony piechoty oraz jeden schron "ćwiczebny". Spore odległości między obiektami i liczne "martwe punkty" w liniach ostrzału mogą sugerować, że umocnienia mogły być planowane z nieco większym rozmachem. Zwłaszcza, że żaden z obiektów nie został ukończony przed wybuchem wojny a liczne fuszerki świadczą o niezwykłym pośpiechu przy ich wznoszeniu.

Głównym zadaniem umocnień było powstrzymanie ataku niemieckiego na czas wystarczający do pełnej mobilizacji garnizonów oraz wyprowadzenia taborów i całego zaplecza poza teren walk. Obiekty, które zdążono wybudować, umieszczone zostały jako osłona głównych dróg prowadzących do miasta oraz dla zabezpieczenia węzła kolejowego Tarnowskie Góry. We wrześniu 1939 roku schrony nie wzięły udziału w walkach. Ponowną szansę otrzymały w 1944 kiedy to Niemcy włączyli je do tzw. linii b2 mającej powstrzymać ofensywę radziecką. Jednak, sądząc po braku śladów ostrzału, również nie wzięły czynnego udziału w walce.




Pokaż Pozycja polowa "Tarnowskie Góry" na większej mapie


Polowy schron piechoty (1 na mapie)

N 50°27'16,01" E 18°51'55,01"


Schron nr 1 znajduje na końcu łuku ul. Sienkiewicza, za wiaduktem, na terenie PKP. Zachowany jest w dobrym stanie, choć całkowicie pozbawiony nasypów ziemnych. Obiekt zamknięty jest współczesnymi drzwiami stalowymi, służy jako składzik. Jest to obiekt najbardziej zaawansowany w budowie. Jako jedyny został uszczelniony lepikiem, jednakże najprawdopodobniej nasypów nie zdążono już uformować.

Koszary 11 pułku piechoty (2 na mapie)

N 50°26'59,04" E 18°51'29,83"


W kwartale ulic Kościuszki, Mickiewicza, Bohaterów Monte Cassino i Sienkiewicza znajdowały się koszary 11 pułku piechoty w skład którego oficjalnie wchodziły jednostki forteczne ukryte pod nazwą 6 kompanii specjalnej ckm pod dowództwem mjr. Józefa Ćwiąkalskiego oraz IV batalionu specjalnego ckm pod dowództwem mjr. Mikołaja Tomasika. Obecnie na tym terenie trwa intensywne wyburzanie i porządkowanie. Ofiarą tych prac stał się również schron obserwacyjny znajdujący się przy bramie prowadzącej na ul. Kościuszki. Schron powstał najprawdopodobniej w latach dwudziestych wraz z pozostałymi budynkami koszarowymi. Ściany o grubości 50 cm wykonane były z cegły, a jedynie strop stanowiła żelbetowa płyta o grubości 60 cm. Cztery szczeliny obserwacyjne mogły służyć jednocześnie jako strzelnice broni ręcznej. Do lat 70-tych wykorzystywany był jako wartownia przy bramie głównej. Potem, pozbawiony wyposażenia, był systematycznie zasypywany ziemią i śmieciami. Ostatecznie w 2004 roku, wraz z większością budynków koszar, został rozebrany. Obecnie na tym terenie znajduje się hipermarket.



Poniżej dwa zdjęcia prezentujące schron obserwacyjny i część zabudowań koszar przed wyburzeniem. Zdjęcia pochodzą z prywatnego archiwum Daniela Ciszowskiego.





Polowy schron piechoty (3 na mapie)

N 50°26'20,54" E 18°50'49,24"


Schron znajduje się przy ulicy Gliwickiej (jadąc od obwodnicy zaraz za salonem Opla). Ok. 100 metrów od drogi w lewo, na środku pola znajduje się niewielkie, sztuczne wzniesienie, całkowicie zarośnięte drzewami i krzakami. Pośród nich znajduje się polowy schron piechoty. Obiekt zachowany w nienajlepszym stanie, mocno zaśmiecony i powypalany. Schron bardzo niestarannie wykonany. Pośpiech przy jego budowie spowodował niewystarczające ubicie betonu w efekcie odpadają nie związane jego fragmenty. W pobliżu zachowały się zwały ziemi przygotowanej do jego obsypania.



Polowy schron piechoty (4 na mapie)

N 50°26'06,47" E 18°52'01,07"

Schron znajduje się na Osadzie Jana, na samym początku ul. Astrów. Jak i pozostałe, obiekt jest całkowicie pozbawiony nasypu. Jedno z wejść przelotni zostało zamurowane, środek zasypany ziemią i śmieciami. Z boku dobudowany śmietnik.


4 na mapie fot za: Denkschrift über die polnische Landbefestigung, Berlin 1941,s. 181.


Schron ćwiczebny (5 na mapie)

N 50°25'39,66" E 18°52'46,78"



Na polach na północ od Piekar Rudnych i Bobrownik, przed wojną, znajdował się plac ćwiczeń (poligon) 11 pp z Tarnowskich Gór. Na szczycie jednego ze wzniesień wybudowano niewielki schron ćwiczebny. Trudno dziś dokładnie ocenić kiedy obiekt powstał, jednakże ze względu na nietypowe rozplanowanie można przypuszczać, że wzniesiono go zanim zaczęła obowiązywać instrukcja saperska z 1939r., czyli późną wiosną 39. Posiada on 2 strzelnice ckm i 1 broni ręcznej. Obiekt jest w nienajlepszym stanie, częściowo zasypany. Nasypy ziemne również zostały częściowo zniwelowane.







Polowy schron piechoty (6 na mapie)

N 50°25'04,29" E 18°53'13,93"

Schron nr 6 znajduje się na terenie Państwowego Przedsiębiorstwa Sadownictwa i Rolnictwa Sadrol. Jest w nienajlepszym stanie, źle ubity beton i wilgoć powodują systematyczne kruszenie żelbetu i odsłanianie zbrojenia. Układ ziemny częściowo zdegradowany. Po wycięciu drzewek w sadzie bardzo dobrze widoczny z ul. Knosały.



Schemat schronów polowych występujących na pozycji "Tarnowskie Góry"





J. Sadowski, P. Skupień, Pozycja "Tarnowskie Góry". Fortyfikacje na terenie powiatu tarnogórskiego[w:] "Forteca" nr 9, s. 48.
 
Design - d4u.pl